Hệ thống chống sai lỗi Poka Yoke được coi là một trong những tinh túy trong văn hóa quản lý sản xuất tinh gọn Nhật Bản. Thuật ngữ này được biết đến như một phương pháp vô cùng hiệu quả giúp doanh nghiệp ngăn ngừa sai sót, sự cố trong quá trình sản xuất. Vậy thực chất Poka Yoke là gì? Kỹ thuật này có gì điểm đặc biệt mà hiện nay được nhiều doanh nghiệp áp dụng đến vậy?
Qua bài viết sau đây, Andon Adsun sẽ cung cấp đến bạn đọc thông tin về phương pháp Poka Yoke, cũng như các ví dụ về Poka Yoke trong sản xuất cũng như tính ứng dụng của hệ thống này trong sản xuất.
Poka Yoke là gì?
Trong tiếng Nhật, poka-yoke có nghĩa là “chống sai lầm” hoặc “ngăn ngừa lỗi vô ý”
Trong khái niệm sản xuất tinh gọn, Poka yoke là một công cụ hay hệ thống chống sai lỗi. Tức là vật dụng/ thiết bị/ phần mềm/… được thiết kế nhằm mục đích chống sai lỗi/trục trặc xảy ra trong quá trình sản xuất.
Được phát triển bởi nhà tư vấn quản lý có tên là Shigeo Shingo và là một phần của hệ thống sản xuất Toyota, poka-yoke ban đầu được mô tả là baka-yoke, có nghĩa là “chống lại sự đánh lừa”
Nhưng sau đó, thuật ngữ baka-yoke đã được thay đổi vì ý nghĩa đó mang lại cho người nghe cảm giác khá khó chịu. Poka-Yoke có nghĩa là “chống sai lầm” hay nghĩa đen hơn là tránh (yokeru) những lỗi vô ý (poka).
Mục đích của hệ thống Poka Yoke là thiết kế quá trình khiến cho con người có thể phát hiện được những sai sót và sửa chữa chúng ngay lập tức, loại bỏ các khuyết tật tại nguồn trước khi chúng mang đến những hậu quả nghiêm trọng.
Vai trò của Poka Yoke là gì?
Phát hiện các lỗi sai và sự cố
Trong một quy trình sản xuất, việc xuất hiện những lỗi kĩ thuật, sai sót, nhầm lẫn dẫn đến đưa ra những sản phẩm khuyết tật là điều không thể tránh khỏi, trong khi con người không thể kiểm soát hết được. Và lúc này công cụ chống sai lỗi poka yoke được xem là một giải pháp hiệu quả giúp phát hiện kịp thời các sai sót từ đó thông báo đến con người để có những biện pháp khắc phục nhanh nhất.
Việc phát hiện kịp thời những lỗi, sự cố giúp doanh nghiệp có thể ngăn ngừa được các sản phẩm khuyết tật, đồng thời giảm thiểu được chi phí hư hỏng, chi phí bảo hành, chi phí nguyên vật liệu…
Khắc phục lỗi và sự cố
Một khi đã phát hiện được các lỗi, sự cố thì việc khắc phục các lỗi và sự cố trở nên dễ dàng hơn rất nhiều. Một số hoạt động có thể tự khắc phục lỗi quá trình sản xuất như thiết bị tự động chỉnh lỗi và đánh dấu lỗi chính tả.
Ngăn ngừa lỗi và sự cố
Công cụ chống sai lỗi Poka Yoke giúp nhân viên có thể kiểm soát được quá trình làm việc. Theo đó thì khi bất cứ một sai sót nào xảy ra, công cụ này sẽ ngay lập tức thông báo đến người liên quan, đồng thời sẽ tự động dừng ngay hệ thống sản xuất. Từ đó mà những sự cố sẽ lập tức được xóa bỏ và các sản phẩm khuyết tật sẽ không xuất hiện.
Các phương pháp Poka Yoke phổ biến nhất
Hiện nay có 3 phương pháp Poka Yoke phổ biến là phương pháp tiếp xúc, phương pháp giá trị cố định và phương pháp bước chuyển động. Trong đó:
- Phương pháp tiếp xúc: Là phương pháp giúp phát hiện bất kỳ những sai lệch nào về hình dạng, kích thước, hình thức, vị trí hoặc các đặc điểm vật lý khác thông qua cơ chế được giữ tiếp xúc trực tiếp với bộ phận. Phương pháp tiếp xúc có thể được sử dụng hiệu quả trong các trường hợp lặp lại nhanh, sản xuất không thường xuyên hoặc các vấn đề môi trường như ánh sáng kém, nhiệt độ tới hạn, bụi bẩn, tiếng ồn…
- Phương pháp giá trị cố định: Phương pháp này được sử dụng trong các hoạt động, trong đó phổ biến là các hoạt động giống nhau được lặp đi lặp lại nhiều lần. Đặc điểm của phương pháp này là sử dụng bộ đếm tự động hoặc thiết bị quang học để kiểm soát số lần di chuyển, tốc độ và độ dài của chuyển động cũng như những thông số vận hành quan trọng khác.
- Phương pháp bước chuyển động: Phương pháp này được đánh giá là rất hữu ích cho các quy trình yêu cầu một số hoạt động khác nhau được thực hiện theo một trình tự nhất định bởi một người vận hành. Theo đó thì phương pháp này đảm bảo rằng người vận hành không thực hiện nhầm một bước nào mà không thuộc phần của quy trình bình thường.
Ví dụ về Poka Yoke trong cuộc sống và sản xuất
Ví dụ cơ chế Poka yoke thấy rõ nhất trong đời sống hàng ngày chính là Các xe tay ga Honda. Nếu bạn không gạt chống xe lên, xe của bạn sẽ không thể đề máy để chạy. Tức là cho dù ta có quên không gạt chống xe lên, hay thậm chí là “muốn để chống xe khi chạy” thì điều đó cũng không thể xảy ra.
Trong sản xuất, Poka Yoke thường gắn liền với hệ thống Andon, một công cụ hỗ trợ quản lý sản xuất hiệu quả, có chức năng cảnh báo cho quản lý, bảo trì,… biết được sự cố của một quy trình/ quá trình nào đó trong một tổ chức nhằm mục đích tìm ra cách khắc phục nhanh chóng, triệt để.
Hình mô phỏng hệ thống thông báo lỗi và hỗ trợ quản lý sản xuất Andon System
Andon được thể hiện 3 phần chính: Báo hiệu sự cố (Abnormality), hiển thị (indicator) và ghi nhận thời gian giải quyết sự cố.
Ví dụ khi máy gặp lỗi ngưng vận hành, hệ thống sẽ thông báo đến yêu cầu bảo trì ngay lập tức thông qua màn hình theo dõi tại Bộ phận bảo trì cũng như các màn hình đặt tại sảnh/dây chuyền về dạng lỗi và vị trí xảy ra lỗi, phát thông báo trên hệ thống loa bằng âm thanh tuỳ chọn, đồng thời tại vị trí xảy ra lỗi sẽ có đèn tháp nhấp nháy với màu tương ứng lỗi đó để chỉ dẫn cho cán bộ sửa chữa nhanh chóng tiếp cận và xử lý.
Toàn bộ thông tin từ hệ thống thiết bị sẽ được thu thập và lưu trữ bởi phần mềm andon, quản lý tập trung tình trạng vận hành, cho phép nhà quản lý xem các báo cáo về tình trạng vận hành, tỷ lệ xảy ra sự cố, mức độ đạt chất lượng của từng dây chuyền, từng ca máy, từng phân xưởng hoặc từng công nhân.
Phần mềm cũng cung cấp các biểu đồ thể hiện sự biến thiên của các chỉ tiêu theo từng khoản thời gian, thể hiện xu hướng cải thiện của tình trạng sự cố, cung cấp vật tư hoặc kiểm soát chất lượng trong sản xuất.
Với các thông tin về Poka Yoke là gì? Ví dụ về Poka Yoke trong sản xuất trong bài viết này, chúng tôi mong doanh nghiệp đã có thể nắm được hiểu biết cơ bản về Poka Yoke.
